„Wioska wsparcia” – dlaczego jest tak potrzebna ?

Autor: Aleksandra Wilkowska

Rzeczywistość, z jaką mierzymy się po narodzinach dziecka, często odbiega od naszych wyobrażeń i rewolucjonizuje domowe życie. Opieka nad maluchem, narastające zmęczenie oraz pojawiające się różnorodne emocje sprawiają, że młoda mama może tracić poczucie panowania nad swoim życiem, czuć się przytłoczona ilością nowych obowiązków oraz codziennością, nierzadko podporządkowaną pod cykl trawienno-drzemkowy najmłodszego członka rodziny. O proszeniu o pomoc i umiejętności jej przyjmowania przeczytacie w poniższym artykule.


Żyjemy w kręgu kultury indywidualistycznej, w której cele jednostki są przekładane ponad cele zbiorowości, a jednostka traktowana jest jako niezależny byt, a nie część zbiorowości, jak to ma miejsce w kulturze kolektywistycznej.


Dzięki temu lepiej tolerujemy inność i odmienność, koncentrujemy się na samorozwoju i realizacji osobistych planów, nie jesteśmy mocno ograniczeni zobowiązaniami względem zbiorowości. Jednakże dominuje przekonanie, że jednostka sama będzie sobie radzić z wyzwaniami, a proszenie o pomoc może być odbierane jako wyraz słabości i przyznania się do nieradzenia sobie. Nierzadko żyjemy też w dużych miastach, z dala od najbliższej rodziny i przyjaciół. W konsekwencji okazuje się, że cała odpowiedzialność za wychowanie dziecka spoczywa na rodzicach. Także obecny dostęp do nowoczesnej wiedzy związanej m.in. z rozwojem dziecka czyni wyzwanie wychowania dziecka jeszcze trudniejszym. Rady naszych mam i babć dezaktualizują się, a chęć wychowania dziecka w zgodzie z aktualną wiedzą i wytycznymi nakłada dodatkową presję na rodziców.


Pierwsze miesiące z maluchem to czas budowania relacji pomiędzy rodzicami a dzieckiem, wzajemnego poznawania swoich potrzeb i siebie nawzajem, a także wstęp do budowania trwałej, bliskiej relacji rodzinnej. Jest to także czas połogu, rekonwalescencji kobiety po ciąży i porodzie. W tym czasie mogą pojawiać się różnorodne emocje, także trudne i niezrozumiałe, które nierzadko są spotęgowane narastającym zmęczeniem. W tym okresie młoda mama ma prawo być całkowicie skoncentrowana na odpowiadaniu na bieżące potrzeby malucha. Cała opieka podczas tych pierwszych miesięcy odbywa się niejako na żądanie – mama i dziecko uczą się wzajemnej komunikacji, rozpoznawania wzajemnych potrzeb i kształtują nową codzienność dostosowaną do możliwości dziecka. Aktywne odpowiadanie na potrzeby dziecka może być bardzo trudne, jeśli sfrustrowane są nasze podstawowe potrzeby (nie przypadkiem mówi się, że „z pustego i Salomon nie naleje”).


Jak zatem zadbać o własne zasoby, aby być gotowym na odpowiadanie na potrzeby dziecka i aktywnie budować z nim bliską relację? Odpowiedź na to pytanie z pewnością nie jest prosta i dla każdej z nas fizyczne lub psychiczne dbanie o siebie może mieć różne wymiary. Dzisiaj chciałabym skupić się na aspekcie wsparcia społecznego.W psychologii wsparcie społeczne definiowane jest jako pomoc w zaspokojeniu potrzeb w sytuacjach stresowych, trudnych poprzez interakcje z osobami znaczącymi i grupami odniesienia (Sęk, 2011). Wsparcie społeczne może przyjmować różne formy:

  • Wsparcie emocjonalne – polega na zaakceptowaniu uczuć osoby, która zmaga się z wyzwaniem, cierpieniem, stresem oraz okazaniu empatii, troski i wsparcia. Wsparcie emocjonalne poprawia nasze samopoczucie, buduje w nas w przekonanie, że jesteśmy kochani i komuś na nas zależy.
  • Wsparcie informacyjne – to nie tylko udzielanie rad, czy dawanie wskazówek, ale także przekazywanie informacji zwrotnej dotyczącej działań osoby zmagającej się z trudnościami. Takim wsparciem jest też dzielenie się własnymi doświadczeniami w grupie osób zmagających się z podobnymi wyzwaniami.
  • Wsparcie instrumentalne – to udzielanie bezpośredniej pomocy – finansowej, rzeczowej lub w postaci usług.
  • Wsparcie duchowe – ten rodzaj wsparcia związany jest z odwołaniem się do sensu życia i związany jest przede wszystkim z krytycznymi wydarzeniami życiowymi.


Okazanie wsparcia emocjonalnego młodym rodzicom polega przede wszystkim na okazaniu zrozumienia i akceptacji wobec różnorodnych emocji, które towarzyszą wychowaniu dziecka. Wspierająca będzie także normalizacja uczuć – uświadamianie, że pojawiające się emocje są czymś naturalnym i towarzyszą wielu rodzicom na różnym etapie wychowania dziecka. Nawet jeśli pojawiające się myśli i emocje są dla nas trudne i zaskakujące, nie stanowią one o jakości naszego rodzicielstwa i mamy prawo do ich przeżywania.


Wsparcie informacyjne odnosi się do wskazówek dotyczących wychowania i radzenia sobie z codziennymi rodzicielskimi wyzwaniami. Dawniej wiedza dotycząca wychowania i opieki nad dzieckiem przekazywana była w wielogeneracyjnych rodzinach naturalnie, z pokolenia na pokolenie. W dzisiejszych czasach dostęp do nowoczesnej wiedzy z dziedziny medycyny, fizjoterapii, psychologii powoduje, że rady starszych pokoleń tracą na wartości. W związku z tym wiedzę dotyczącą rodzicielstwa pozyskujemy często wykorzystując internet. Czytamy różne blogi, przeglądamy strony oraz zapisujemy się na fora rodzicielskie. Uczestnictwo w forach dla rodziców daje dodatkową korzyść – przynależymy, przynajmniej wirtualnie, do społeczności osób doświadczających tego co my, a więc możemy zaoferować sobie nawzajem wsparcie, wymianę informacji, a także poszerzać grono znajomych.


Wsparcie instrumentalne jest formą pomocy bezpośredniej – zarówno rzeczowej, jak i finansowej – np. przy kompletowaniu wyprawki czy w bieżących wydatkach; jest także oferowaniem swoich usług. Pomoc w opiece nad dzieckiem czy odciążenie w wykonywaniu domowych obowiązków, będzie niezwykle cenną pomocą dla rodziców. W pierwszych latach życia dziecka, w którym wymaga ono opieki, troski i uwagi, połączenie wychowania dziecka i wykonywania obowiązków domowych jest bardzo trudne. Ciepły obiad lub posprzątana łazienka mogą poprawić humor niewyspanej mamie 🙂 Gdy dziecko jest już nieco większe i gotowe na pozostanie z innym opiekunem niż rodzic, dużym wsparciem jest także umożliwienie młodym rodzicom spotkań we dwoje, rozwoju swoich zainteresowań i pasji.


Znane przysłowie głosi, że „do wychowania dziecka potrzebna jest cała wioska”. To właśnie ta przysłowiowa wioska, nasi bliscy – rodzina i przyjaciele, mogą dać nam tak niezwykle ważne na tym etapie życia wsparcie społeczne.


Nie bójmy się prosić bliskich o pomoc, jeśli czujemy, że jej potrzebujemy. Proszenie o pomoc nie jest oznaką słabości, a efektywnym sposobem na poszukiwanie rozwiązania sytuacji, która tymczasowo może być dla nas trudna. Dodatkowo, bliskie osoby mogą poczuć, że doceniamy ich możliwości i im ufamy – poczują się potrzebne.


Jeśli mieszkamy z dala od bliskich i ich codzienne wsparcie jest niemożliwe – można wykorzystać możliwości internetu. Być może w sieci znajdziemy innych rodziców chętnych na wspólny spacer lub pogawędki przy kawie, a dzieci zapoczątkują ciekawą znajomość? 🙂


W okresie okołoporodowym młode mamy mogą doświadczyć sytuacji, w których pomoc bliskich okaże się niewystarczająca, a niezbędna okaże się pomoc lekarza lub terapeuty. Mowa przede wszystkim o epizodach depresji poporodowej, a także o innych stanach psychicznych, które uniemożliwiają funkcjonowanie i opiekę nad dzieckiem.


Szacuje się, że depresja poporodowa dotyka około 20% świeżo upieczonych mam. W rzeczywistości ten procent może być wyższy z uwagi na niską wykrywalność depresji poporodowej. Czas bezpośrednio po porodzie jest czasem intensywnych zmian hormonalnych, jest naturalnie związany z ogromną zmianą w życiu kobiety, a zatem pojawienie się różnorodnych, także trudnych uczuć, jest zjawiskiem naturalnym. Około 80% kobiet doświadcza smutku poporodowego – baby bluesa. Objawia się on przede wszystkim uczuciem smutku, płaczliwością, zmiennością nastrojów oraz poczuciem przytłoczenia obowiązkami wynikającymi z nowej roli – mamy. Jego przyczyny nie są znane, postuluje się, że może być związany z gwałtownymi zmianami poziomu hormonów w organizmie. Baby blues nie jest stanem wymagającym specjalistycznej konsultacji i powinien minąć ok. 2 tygodnie po porodzie. Kobieta w tym czasie szczególnie potrzebuje wsparcia bliskich.

  • Warto wiedzieć, jakie objawy powinny zapalić w nas lampkę ostrzegawczą, aby w razie potrzeby móc zwrócić się o profesjonalną pomoc:
  • Obniżenie nastroju, płaczliwość i poczucie nieradzenia sobie
  • Niepokój o przyszłość, a także nieadekwatny niepokój i lęk o zdrowie swoje i dziecka
  • Zaburzenia snu i łaknienia
  • Przedłużające się uczucie zmęczenia
  • Problemy z koncentracja uwagi
  • Przedłużający się baby blues
  • Poczucie winy, przeświadczenie o byciu „złą matka”
  • Myśli samobójcze lub myśli o zrobieniu krzywdy dziecku

Depresja poporodowa jest chorobą, którą można skutecznie rozpoznawać i leczyć. Niestety, młode mamy nierzadko nie mówią o swoich uczuciach, bojąc się stygmatyzacji otoczenia i bagatelizowania ich objawów. Dlatego tak ważna jest edukacja – większa świadomość młodych rodziców, ich bliskich i personelu medycznego zwiększa szanse, aby każda potrzebująca kobieta uzyskała pomoc.

Jeśli chcesz sprawdzić, czy dotknęła Cię depresja poporodowa, rozwiąż test:
Test Becka

Nasza fundacja powstała, aby Was, Mamy, wspierać w przeżywaniu trudnych emocji związanych z ciążą i macierzyństwem. Nie bójcie się korzystać z profesjonalnej pomocy, jesteśmy dla Was 🙂


Bibliografia:

Sęk H. (2001). O wieloznacznych funkcjach wsparcia społecznego, [w:] Psychologia kliniczna i psychologia zdrowia. (red.) Cierpiałowska L. , Sęk H., Wydawnictwo Humaniora, Poznań, 13-33
Bętkowska-Korpała B.,Gierowski J. (2007). Psychologia lekarska w leczeniu chorych somatycznie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków


Dane osobowe zawarte w formularzu kontaktowym będą przetwarzane przez Fundację Mama na Huśtawce, ul. Aniołowska 4, 95-100 Zgierz w celu udzielenia odpowiedzi lub załatwienia Państwa sprawy.

Adres Fundacji

ul. Aniołowska 4
95-100 Zgierz

Dane Fundacji Mama na Huśtawce

Numer rachunku bankowego Santander
Bank Polska S.A.
97 1090 2705 0000 0001 4823 9519
KRS 0000905896
NIP 7322203586