Komunikacja prenatalna matki z dzieckiem

Na czym polega komunikacja matki z dzieckiem w okresie prenatalnym? Są to wszelkie aktywności matki, które są przejawem uznania odrębności i obecności dziecka oraz pomagają w procesie nawiązywania z nim więzi. W okresie prenatalnym na podstawie rozmaitych procesów neurohormonalnych rozpoczyna się kształtowanie osobowości dziecka. Dlatego tak istotne jest podtrzymywanie w tym czasie dialogu i nawiązywanie kontaktu z dzieckiem.

 Wyróżnia się 5 podstawowych form komunikacji prenatalnej z dzieckiem:

1. Wyobrażeniowe myślenie o dziecku/wizualizacja

Technika ta polega na wyobrażaniu sobie swojego dziecka na poszczególnych etapach ciąży. Matki bardzo często wyobrażają sobie, jak ich dziecko wygląda, jak się zachowuje, jaki ma nastrój. Myślenie o tym wiąże się z uczuciem radości, co jednocześnie powoduje powstanie tzw. „pozytywnych” hormonów, które korzystnie wpływają na rozwój maluszka. Korzyści z wizualizacji jest mnóstwo. Pozwala ona np. zmniejszyć poczucie lęku (zarówno odnośnie własnej skuteczności w roli rodzica, jak i przyszłego porodu). Jest ona również istotna dla przyszłego taty, bo pozwala na oswojenie się z obecnością dziecka.

2. Rozmowy z dzieckiem

Kontakt z dzieckiem może być realizowany w formie werbalnej (za pomocą słów) zarówno w postaci monologu, jak i wyimaginowanego dialogu. Monologiem będzie opowiadanie historii, czytanie bajek. Rozmowę dialogową można prowadzić zarówno głośno, jak i w myślach. Choć dziecko nie jest w stanie zareagować słowami, to czasami reaguje w sposób ruchowy. Wówczas matka interpretuje to jako odpowiedź i ma to ogromny wpływ na budowanie więzi. Istotną rolę w tym procesie może odgrywać również rodzeństwo maluszka, które jest już na świecie, a które można zaangażować w proces komunikowania się. Badania pokazują, że dzieci dobrze odnajdują się w tej formie nawiązywania kontaktu ze swoim bratem/siostrą i stanowi to dobrą podstawę do budowania przyszłej relacji.

3. Śpiewanie dziecku

Śpiew pozytywnie wpływa na układ nerwowy dziecka w łonie. Śpiew może usypiać, pobudzać, a także rozbawiać maluszka. Intencjonalne ukierunkowywanie śpiewu na dziecko nie tylko angażuje uczucia rodzica, ale również zacieśnia budującą się więź.

4. Słuchanie muzyki

Muzyka powinna być dobrana pod dziecko. Najlepiej, żeby była relaksująca i wprowadzająca w stan uspokojenia. Dzieci w łonie matki preferują przede wszystkim dźwięki o niskich częstotliwościach. Ten typ muzyki wpływa normalizująco na pracę serca oraz fal mózgowych dziecka.

5. Dotyk

Dotyk to jeden z pierwszych zmysłów, za pomocą którego dziecko uczy się i poznaje świat zewnętrzny. W okresie prenatalnym dziecko poznaje otaczające je środowisko, dotykając na przykład pępowiny czy ścian worka płodowego. Pocierając lub stukając w powłoki brzuszne, matka może zachęcić dziecko do rozpoczęcia aktywności, np. dziecko zaczyna kopać, budzi się, przesuwa rączkami, nóżkami po ściankach brzucha. Poprzez głaskanie czy klepanie matka może mu przekazywać szereg uczuć, a to z kolei przyczynia się do zdrowego rozwoju malucha.

Jakie funkcje niesie ze sobą komunikacja prenatalna matki z dzieckiem? Przede wszystkim matka pokazuje w ten sposób swoje przywiązanie do dziecka, a także powoli uczy się reagować na potrzeby dziecka i adekwatnie je rozpoznawać oraz zaspokajać. Dotyk, śpiew, czy puszczana muzyka oddziałuje na zmysły dziecka, a w rezultacie mózg dziecka ćwiczy swoje funkcje, powstają nowe połączenia między synapsami, na podstawie których tworzą się również zaczątki inteligencji zmysłowo-ruchowej.

Dialog w okresie ciąży jest nie tylko możliwością, ale również potrzebą rodziców oraz dziecka. Dziecko będąc w łonie matki jest w stanie reagować na docierające do niego bodźce. Matka przypisując znaczenie każdemu sygnałowi i odpowiednio na niego reagując, przyczynia się do budowania relacji z dzieckiem. Dzięki wiedzy o korzyściach płynących z np. funkcji dotyku w procesie zmniejszania reakcji stresowej, rozwoju dziecka oraz wspomaganiu więzi między rodzicami a dzieckiem, zostało wprowadzone między innymi tzw. kangurowanie wcześniaków. Badania pokazują, że dźwięk głosu matki, jak i ojca oraz kontakt skóra przy skórze, wpływa pozytywnie na zachowanie i pobudzenie noworodka.

Bibliografia:

Matuszczak-Świgoń, J., Kowalska-Żelewska A. (2020). Komunikacji matki z dzieckiem w okresie prenatalnym

Matuszczak-Świgoń, J. (2014). Narracja matki o dziecku w okresie prenatalnym