Jak wybrać właściwego terapeutę?

W obrębie psychologii i psychoterapii wyróżnia się kilka form pomocowych. Jeśli decydujesz się na skorzystanie z pomocy specjalisty, warto przyjrzeć się, który rodzaj wsparcie będzie dla Ciebie najbardziej odpowiedni. Istnieją zasadnicze różnice pomiędzy poradnictwem psychologicznym, interwencją kryzysową a psychoterapią, w obrębie której wyróżnia się kilka nurtów. Przed wyborem specjalisty, dobrze jest zapoznać się z jego działalnością i obszarem pracy, aby jak najlepiej dopasować je do swoich potrzeb.

POMOC PSYCHOLOGICZNA

Pomocą psychologiczną określa się szereg działań podejmowanych przez psychologów w celu niesienia wsparcia dla osób potrzebujących. Określenie to pojawiło się w literaturze już w latach 80. XX w., a jego zadaniem było uporządkowanie praktycznych działań psychologów. W obrębie pomocy psychologicznej wyróżnia się:

• promocję zdrowia – działania nastawione na kształtowanie cech sprzyjających zachowaniu zdrowia, szeroko pojęta psychoedukacja;

• prewencję – wszelkie działania nastawione na profilaktykę i zapobieganie występowania trudności; zachowanie zdrowia psychicznego

• poradnictwo psychologiczne – mające za zadanie pomóc w rozwiązywaniu kryzysów rozwojowych, ale także np. doradztwo zawodowe;

• interwencję kryzysową – nastawioną na działanie doraźne jako wsparcie w sytuacjach nagłych, kryzysowych i traumatycznych;

• psychoterapię – najbardziej kompleksową i długoterminową pomoc, często w kontekście zaburzeń osobowości, depresji i trudności emocjonalnych.

PSYCHOLOG A PSYCHOTERAPEUTA

Psycholog to osoba, która ukończyła jednolite studia magisterskie na kierunku psychologia i posiada wykształcenie wyższe. Taka osoba może zajmować się poradnictwem psychologicznym, diagnozowaniem psychologicznym, konsultacjami, a także psychoedukacją. Niejednokrotnie psycholog korzysta z narzędzi różnych nurtów terapeutycznych, które omówimy poniżej.

Natomiast psychoterapeuta to osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku psychologia lub innym kierunku pokrewnym, a następnie odbyła specjalistyczne, najczęściej 4-letnie, szkolenie w szkole psychoterapii w wybranym przez siebie nurcie.

NURTY TERAPEUTYCZNE I METODY PRACY

Istnieje kilka głównych nurtów terapeutycznych, w których pracują psycholodzy i psychoterapeuci, a należą do nich:

• terapia psychodynamiczna – skupiająca się przede wszystkim na poznaniu przyczyn występujących trudności; praca w tym nurcie polega na omawianiu uczuć i emocji, które są źródłem cierpienia i dyskomfortu. Jeśli jesteś gotowa na długoterminową terapię i interesują Cię przyczyny występujących u Ciebie trudności – terapia w nurcie psychodynamicznym może być dobrym wyborem; pacjenci pozostają w niej nawet kilka lat, a omawiane trudności często sięgają aż do czasów dzieciństwa; co ważne w tej terapii to pacjent decyduje o czym i kiedy chce opowiedzieć, a terapeuta jedynie za nim podąża – praca opiera się przede wszystkim wokół relacji terapeutycznej: pacjent – terapeuta; ten rodzaj terapii jest dobrym wyborem w przypadku zaburzeń osobowości, trudności emocjonalnych, czy zaburzeń lękowych, a także depresji.

• terapia psychoanalityczna – podobnie jak terapia psychodynamiczna wywodzi się z koncepcji Zygmunta Freuda i skupia się przede wszystkim na podświadomości i wszelkich nieuświadomionych procesach, ale także snach czy marzeniach; przyświeca jej głównie myśl, by to, co nieuświadomione, stało się świadome; należy do terapii długoterminowych, a więc proces terapii trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat; ten rodzaj terapii wspomaga radzenie sobie z trudnymi, często nawracającymi emocjami np. lękiem, agresją, smutkiem, huśtawką nastrojów, obniżonym nastrojem.

• terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – bazuje przede wszystkim na tezie, że to, co czujemy, zależy bezpośrednio od tego, co myślimy, a więc to nasze podejście decyduje o reakcji emocjonalnej na daną sytuację; terapia CBT skupia się na osobie i jej aktualnym stanie psychicznym; należy do terapii krótkoterminowych, a swoje zastosowanie znajduje szczególnie w leczeniu depresji, różnego rodzaju zaburzeń lękowych oraz obsesyjno-kompulsywnych (OCD), ADHD, zespołu stresu pourazowego (PTSD); w terapii CBT ważna jest także praca własna klienta, który pomiędzy sesjami ma za zadanie wdrażać w życie poznane w czasie spotkań narzędzia do radzenia sobie z trudnościami; jeśli szukasz krótkoterminowej terapii i chcesz szybciej nauczyć się, jak radzić sobie z danym problemem – terapia CBT może być dla Ciebie właściwa.

• terapia Gestalt – głównym przedmiotem terapii jest relacja pacjenta z otoczeniem; co ważne, nie jest tu stawiana jednoznaczna diagnoza, terapeuta opisuje i omawia to, co zaobserwuje u pacjenta; terapia Gestalt polecana jest w leczeniu depresji, różnego rodzaju fobii, ale także osobom, które poszukują swojej tożsamości, chcą pracować nad samoakceptacją, samoświadomością, poczuciem sprawczości i rozwojem własnego potencjału, więc jeśli do Twoich potrzeb należy lepsze poznanie siebie i wzmocnienie samooceny – terapia Gestalt brzmi jak dobre rozwiązanie.

• terapia systemowa – ten rodzaj terapii zakłada pracę na ,,systemie”, a więc często uczestniczy w niej kilka osób, np. rodzina, para, małżeństwo; głównym celem terapii systemowej jest poprawa relacji i jakości wspólnego życia między bliskimi osobami; terapia systemowa najlepiej sprawdza się w rozwiązywaniu trudności małżeńskich, rodzinnych czy wychowawczych, ale także w sytuacjach emocjonalnych kryzysów np. dotyczących śmierci bliskiej osoby, jej choroby lub rozwodu; dużo rzadziej wykorzystywana jest do pracy indywidualnej, dlatego przede wszystkim polecana jest jako terapia dla rodzin.

• terapia humanistyczna – zakłada przede wszystkim, że w każdym człowieku leży ogromny potencjał, który może zostać wykorzystany do dalszego samorozwoju; każdy człowiek posiada zasoby, umiejętności w postaci swoich zdolności, talentów, które powinny zostać odkryte, by mogły być wykorzystane do rozwiązania trudności; ten rodzaj terapii jest polecany w zaburzeniach depresyjnych i lękowych, zaburzeniach odżywiania, ale także jako pomoc w budowaniu satysfakcjonujących relacji i związków.

• terapia integracyjna – bazuje na dorobku i sposobie pracy innych nurtów, łącząc je i stosując zamiennie, w zależności od potrzeb i preferencji klienta; tym, co ważne w psychoterapii integracyjnej, jest przede wszystkim stawianie na pierwszym miejscu relacji z pacjentem, który jest uważany za eksperta w kwestii swojego życia; terapia integracyjna jest uważana za uniwersalną formę pomocową, odpowiednią zarówno dla dzieci, młodzieży, jak i dorosłych; wykazuje skuteczność w leczeniu zaburzeń lękowych, depresyjnych, a także zaburzeń osobowości; jeśli nie wiesz, jaki nurt byłby dla Ciebie odpowiedni, terapia integracyjna pozwoli Ci uniknąć wyboru, a terapeuta dostosuje formę pracy do Twoich oczekiwań.

• terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) – istotą tej terapii jest skupienie się na celu, który chcemy osiągnąć, nie zaś na analizowaniu przyczyn wystąpienia problemu; głównym założeniem jest osiągnięcie szybkich efektów, a więc ten rodzaj terapii należy do terapii krótkoterminowych; opiera się na pracy na zasobach pacjenta, jego mocnych stronach, sukcesach i predyspozycjach, często poprzez ich odkrywanie i uświadamianie; terapia skupia się na teraźniejszości i przyszłości, niekoniecznie sięgając do wydarzeń przeszłych; terapia TSR jest skuteczna w stanach depresyjnych, jako pomoc w rozwiązywaniu trudności małżeńskich czy wychowawczych, wsparcie dla osób uzależnionych i współuzależnionych, a także w zaburzeniach odżywiania czy doświadczeniach związanych z przemocą; jeśli zatem potrzebujesz szybkich rozwiązań i szukasz krótkiej terapii (kilka, kilkanaście spotkań) terapia TSR to dobry wybór.

RODZAJE TERAPII

Warto także podkreślić, że poza wyborem nurtu, należy również podjąć decyzję o formie terapii. Do najczęściej wybieranych zalicza się:

• psychoterapię indywidualną,w czasie której spotkania pomiędzy terapeutą a klientem odbywają się w wyznaczonym czasie i z ustaloną częstotliwością oraz nie uczestniczą w nich żadne osoby trzecie.

Kolejną formą terapii jest tzw.:

• terapia grupowa,polegająca na spotkaniach określonej grupy osób, które zmagają się z podobnymi trudnościami; w spotkaniach zawsze uczestniczą te same osoby, a sesje często prowadzone są przez dwóch specjalistów; do terapii grupowej należą np. spotkania grup osób uzależnionych od różnych substancji; terapia grupowa jest także często proponowaną formą pracy u osób, które mają trudności w relacjach społecznych, ponieważ grupa wsparcia stwarza bezpieczne warunki do nauki i praktyki.

W przypadku osób pozostających w związkach, które zmagają się z trudnościami w relacji, często proponowaną formą pomocy jest:

• terapia par,w której uczestniczą dwie osoby oraz terapeuta; na terapię par najczęściej zgłaszają się osoby pozostające w stałych związkach formalnych bądź nieformalnych, które dostrzegają trudności w swojej relacji i chcą je wspólnie przepracować.

Podsumowując:

• jeśli szukasz terapii na dłużej i chcesz dokładnie przeanalizować swoje problemy, trudności w kontekście całego życia, poznać przyczyny i zrozumieć źródła kłopotów, a także jesteś gotowa na spotkania nawet przez kilka lat – wybierz terapię w nurcie psychodynamicznym lub psychoanalitycznym

• jeśli Twoim celem jest skupienie się na aktualnym problemie, otrzymanie sposobów na radzenie sobie z nimi bez konieczności analizy całej swojej przeszłości – terapia CBT lub TSR będzie dla Ciebie odpowiednia

• jeśli natomiast chciałabyś wybrać się na terapię z partnerem lub nawet terapię rodzinną – skorzystaj z pomocy terapeuty pracującego w nurcie systemowym lub rozważ terapię par

• jeśli z kolei nie jesteś przekonana, jaka forma pracy byłaby dla Ciebie najwłaściwsza – spróbuj poszukać specjalisty, który pracuje w nurcie integracyjnym, taki terapeuta pokaże Ci różne formy pomocy skondensowane w jednej terapii

• dla osób, które chciałyby skupić się na lepszym poznaniu siebie, poprawić swoją samoocenę i dostrzec swoje dobre strony – dobrym rozwiązaniem będzie terapia humanistyczna lub Gestalt

PIERWSZA WIZYTA

Na pierwszym spotkaniu ze specjalistą zostaniesz przede wszystkim zapytana, o powód swojego przyjścia. Określenie celu terapii jest kluczowe w budowaniu dalszej relacji terapeutycznej. Najczęściej pierwsze 2-3 spotkania mają charakter konsultacji, podczas których zarówno Ty, jak i terapeuta dokonacie oceny szans na dalszą pracę. Pamiętaj, że to także czas dla Ciebie na zapoznanie się z psychoterapeutą i zastanowienie, czy dana osoba Ci odpowiada. Psychoterapeuta natomiast ma wtedy okazję zapoznania się z Twoimi trudnościami i oszacowania dalszych prognoz terapii.

Zdarza się, że terapeuta może zaproponować Ci skorzystanie z pomocy innego specjalisty, ponieważ Twoje trudności wykraczają poza krąg jego możliwości zawodowych. Warto pamiętać, że niejednokrotnie terapeuci specjalizują się w różnych węższych dziedzinach psychologii, dlatego też nie każdy z nich podejmie się pracy np. z zaburzeniami odżywiania czy trudnościami w sferze seksualnej lub uzależnieniami. Profesjonalny terapeuta poinformuje Cię, jeśli taka sytuacja będzie miała miejsce i prawdopodobnie poleci innego specjalistę, który będzie w stanie lepiej zrozumieć Twoje trudności. Jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia w konkretnej dziecinie, warto poszukać osoby, która się w niej odnajduje, np. psychodietetyka w przypadku trudności z odżywaniem, psychotraumatologa, jeśli zmagasz się z trudnymi przeżyciami, np. po śmierci bliskiej osoby, czy psychoseksuologa, który pomoże Ci rozwiązać problemy natury seksualnej.

Przed wyborem specjalisty, warto zapoznać się z jego działalnością, nurtem, w jakim pracuje oraz obszarem jego zainteresowań. Takie rozeznanie pozwoli Ci lepiej wybrać właściwą osobę. Dobrze jest także sprawdzić kwalifikację wybranego specjalisty, upewnić się, że wciąż dąży do samorozwoju i korzysta z dodatkowych szkoleń, a także poddaje swoją pracę regularnej superwizji (superwizja – spotkania z doświadczonym psychoterapeutą posiadającym uprawnienia do przeprowadzania superwizji, na której omawia się bieżące trudności mogące wystąpić w toku psychoterapii z różnymi pacjentami), która jest konieczna w pracy psychoterapeuty. Większość z tych informacji znajdziesz na stronach internetowych gabinetów psychoterapii w Twoim mieście.

Jeśli w Twoim życiu występują trudności, z którymi nie możesz sobie poradzić – skontaktuj się z naszą Fundacją. Nie prowadzimy terapii, jednak staramy się wspierać wszystkie młode mamy i kobiety w ciąży, a jeśli zajdzie taka potrzeba – doradzimy, gdzie szukać dalszej pomocy. Zespół Fundacji tworzą doświadczeni specjaliści, którzy chętnie Cię wysłuchają. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz dostępny na stronie Fundacji w zakładce ,,Kontakt”.

ŹRÓDŁA:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc_psychologiczna (dostęp: 13.08.2022)
• https://widzewiecej.pl/aktualnosci/07-05-2021/czym-jest-psychoterapia/ (dostęp: 13.08.2022)
• https://thepresja.pl/2020/11/30/jaki-nurt-terapii-wybrac/?gclid=Cj0KCQjwl92XBhC7ARIsAHLl9amD3lG1qSn8cwx169FwYTdA-GRzQQLBYqPdcQAo-6EpUiIkFfhfEPcaAuYVEALw_wcB (dostęp: 13.08.2022)
• https://donatakurpas.pl/nurty-w-psychoterapii/ (dostęp: 13.08.2022)
• https://psychocare.pl/rodzaje-psychoterapii/ (dostęp: 13.08.2022)
• https://www.psychiatria.pl/porada/czym-roznia-sie-od-siebie-poszczegolne-nurty-psychoterapii/4776 (dostęp: 13.08.2022)